Küresel Şirketlerde Etik ve Kültür

İş hayatında, kişisel veya kültürel faktörlerden dolayı hiyerarşinin her kademesinde çalışanların etik olmayan davranışları görülebilmektedir. İş dünyasında görülen bu etik suiistimallerin giderek artması bu konunun çözümüne ilişkin akademik çalışmalara olan ihtiyacı da artırmaktadır. Bu ihtiyaca yönelik hazırlamış olduğum “Küresel Şirketlerde Etik Anlayış ve Toplumsal Kültür İlişkisi: Fortune Global 500 Şirketlerinin Etik Kodları Üzerine Bir Araştırma” isimli doktora tezinden türetilen bu kitap ile küresel çapta görülen etik problemlerin çözümüne yönelik faydalı olabilecek bir çalışma hedeflenmektedir.

Bu doğrultuda küresel şirketlerin etik taahhütlerinin odaklandığı temalar ve bu temaların farklılaşma düzeyleri inceleme konusu edinilmiştir. Araştırmada nitel araştırma kapsamında değerlendirilen içerik analizi tekniğinden faydalanılmış örneklem olarak da Fortune Global 500 sıralamasında yer alan şirketler odak alınmıştır. Ölçüt örnekleme yöntemine göre sıralama içinde en az on şirketi bulunan Çin, ABD, Japonya, Almanya, Fransa, Birleşik Krallık, Güney Kore, İsviçre, Kanada ve Hollanda menşeili 430 şirketin etik taahhütleri analiz edilmiştir. Elde edilen veriler ile ülke özelinde taahhüt başlık kullanımları, kavram yoğunlaşması, tema yoğunlaşması ve Hofstede’in toplumsal kültür boyutları baz alınarak bu boyutlara göre farklılık düzeyleri incelenmiştir. Ülke özelinde etik taahhüt başlık kullanımlarında farklılık gözlenirken, toplumsal kültür boyutları açısından güç mesafesi boyutu dışındaki tüm boyutlarda kavram ve tema yoğunlaşmalarında önemli ölçüde benzerlik tespit edilmiştir.

Sonuç olarak küreselleşme ve teknolojinin etkisiyle benzer koşullarla mücadele eden farklı kültürlerden başarılı şirketlerin etik taahhütlerinde zorlayıcı ve normatif izomorfizmin ortaya çıktığı değerlendirilmektedir. Farklı ülkelerden farklı sektörlerde faaliyet gösteren başarılı küresel şirketlerin etik taahhütlerindeki bu benzeşime rağmen sadece küresel karbon salınımı ele alındığında bile uygulamaya yansıyan sonuçların ironik biçimde birbirleriyle örtüşmediği görülmektedir.